Thị xã có mật độ nhà sàn truyền thống của dân tộc Thái ngành Thái trắng nhiều nhất Việt Nam
Mường Lay (tỉnh Điện Biên) là thị xã có tổng diện tích tự nhiên là 11.266,56 ha, địa giới hành chính gồm 02 phường và 01 xã, nằm gọn trong một thung lũng hẹp, dài, nơi ngã ba giao cắt của sông Đà, sông Nậm Na và suối Nậm Lay. Nơi đây là địa bàn sinh sống của 9 cộng đồng dân tộc, là thủ phủ, trung tâm văn hóa của dân tộc Thái ngành Thái trắng tỉnh Điện Biên. Hiện nay, dân tộc Thái tại thị xã Mường Lay chiếm tỷ lệ đông nhất gần 70% dân số thị xã.
Cộng đồng dân tộc Thái ngành Thái trắng tại thị xã hiện đang lưu giữ các di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia như: Lễ Then Kin Pang, nghệ thuật xòe Thái, tri thức dân gian nghề làm bánh khẩu xén, bánh chí chọp; nghề rèn của người Mông; có nhiều đóng góp đối với hai di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại do UNESCO ghi danh: “Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam”, “Nghệ thuật Xòe Thái”. Lễ hội đua thuyền đuôi én truyền thống hàng năm và nhiều loại hình di sản khác.
Hiện nay, tổng số hộ dân có nhà sàn truyền thống trên địa bàn thị xã là 1.192 hộ/3.198 hộ trên địa bàn, trong đó nhà sàn lợp mái đá đen: 253 hộ, lợp mái tôn 293, lợp mái ngói: 335, mái lợp bằng chất liệu khác: 311 hộ./.